Separacja jest dopuszczalna, jeżeli pomiędzy małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. O zupełności pożycia małżeńskiego pisałam tutaj. W przypadku separacji nie jest wymagana przesłanka trwałości rozkładu pożycia małżeńskiego.
W sytuacji gdy małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może orzec separację na podstawie zgodnego żądania małżonków. Nie przeprowadza wtedy postępowania dowodowego, a także nie ustala winy.
Podobnie jak w przypadku rozwodu, separacja nie jest dopuszczalna:
- jeżeli wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków, albo,
- jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Zarówno podczas postępowania rozwodowego jak i separacji dobro dzieci jest najważniejsze i Sąd czuwa nad tym, aby nie zostało naruszone.
Zakres rozstrzygnięcia wyroku orzekającego separację jest analogiczny jak w przypadku wyroku rozwodowego. Sąd orzeka o winie, ale może także tego zaniechać na zgodny wniosek małżonków.
Ponadto, podobnie jak w wyroku rozwodowym sąd rozstrzyga o: władzy rodzicielskiej na wspólnymi dziećmi, kontaktach rodziców z dziećmi, alimentach, o sposobie korzystania z mieszkania.
Orzeczenie separacji ma takie skutki jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, np. w zakresie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej. Istnieje jednak zasadnicza różnica, którą cechuje separacja, jest to jej odwracalność. Na zgodne żądanie małżonków sąd orzeka o zniesieniu separacji.
Małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć innego małżeństwa. Zniesienie separacji oraz brak możliwości zawarcia małżeństwa to kluczowe różnice pomiędzy rozwodem a separacją. Małżonek, który po ślubie zmienił nazwisko, w trakcie separacji nie może do niego powrócić, natomiast w przypadku orzeczeniu rozwodu, ma 3 miesiące na złożenie oświadczenia przed Kierownikiem USC o powrocie do nazwiska, które nosił przed zawarciem związku małżeńskiego.
Wskazać należy, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby wystąpić o rozwód w trakcie orzeczonej separacji, jeśli zachodzą przesłanki dopuszczalności rozwodu.
Separacja to doskonałe rozwiązanie dla małżonków, którzy widzą nadzieję na rozwiązanie ich problemów małżeńskich, jednak potrzebują czasu i zdystansowania się do małżeńskiego konfliktu. Z racji tego, że może zostać zniesiona, często daje szanse małżonkom na powściągliwą ocenę swojej sytuacji rodzinnej.
W przeciwieństwie do rozwodu, separacja jest także w pewnym zakresie akceptowana przez Kościół katolicki.
